Terug naar de vorige index

dierenriem


Zin en onzin van de astrologie

door dr. E.B. Strenda


Onder astrologie verstaan we de theorie dat er verband bestaat tussen de stand van een aantal hemellichamen en wat er allemaal gebeurt op aarde. Astrologie zou de toekomst kunnen voorspellen.

Er zijn diverse argumenten om de beweringen van astrologen niet te accepteren. Zo onderscheiden zij twaalf tekenen van de dierenriem, maar je kunt je moeilijk voorstellen dat een twaalfde deel van de mensen op één dag ongeveer dezelfde dingen zou meemaken. Het is ook niet logisch dat je aan de stand van planeten gebeurtenissen in de toekomst kunt voorspellen, want dan zouden astrologen veel rijker en machtiger zijn dan alle andere mensen. (Dezelfde redenering gaat overigens op voor economen en beursanalisten.)


Anderzijds heeft de astrologie vaak treffend nauwkeurige voorspellingen gedaan. De moord op Kennedy is voorspeld en ook de ondergang van de Titanic. De Amerikaanse overwinning in de Tweede Wereldoorlog werd al in 1943 in de bladen aangekondigd evenals in de jaren zestig het succes van de maanlanding.


Ptolemeus We moeten wel bedenken dat de theorie van de astrologie is gebaseerd op duizenden jaren van ervaringen en interpretatie. De oude Chaldeeërs en de Assyriërs legden de grondslagen voor deze ideeën, de Babyloniërs ontwierpen de dierenriem met de twaalf tekenen en de Grieken maakten er een wetenschap van, die eeuwenlang een onderdeel was van de sterrenkunde. Ptolemeus schreef een handboek over astrologie, de Tetrabiblos. Dat betekent niet dat astrologen gelijk hebben, maar wel dat we te maken hebben met een oud verschijnsel dat enig onderzoek waard is.
De sterrenbeelden aan de hemel kloppen echter niet meer met de tijd van het jaar die daaraan gekoppeld is. Doordat de aardas in 25.800 jaar een kleine cirkel beschrijft, de zogeheten precessie, verschuiven de waargenomen sterrenbeelden langzamerhand naar het westen. Dat betekent dat Taurus en Scorpio en die andere groeperingen aan de hemel inmiddels ongeveer 30 graden zijn opgeschoven. Mandelbrot Op de datum van je verjaardag staat er een ander sterrenbeeld centraal dan ze beweren; het is het sterrenbeeld van tweeduizend jaar geleden.
Het gat dat door de precessie was ontstaan, moest worden opgevuld. Door nieuwe ontdekkingen in de sterrenkunde was het mogelijk om hiervoor een nieuw sterrenbeeld te gebruiken.
Op de Wereldconferentie (WC) van astrologen te Uppsala viel de keuze op het teken 'Mandelbrot' (Nederlands: Het Aardappelmannetje). Een minderheid van vooral Belgische astrologen sprak zich uit voor de configuratie Boulimia (in het Nederlands De Zeug), maar dit voorstel heeft het niet gehaald.
Ondanks dit ingrijpen werkte de astrologie niet tot ieders tevredenheid. Voorspellingen kwamen vaak niet uit. Wat men miste was een grootschalige wetenschappelijke aanpak en een theorie waardoor we konden begrijpen waarom een groot aantal uitspraken van de astrologie toch wel klopte.


Onderzoek
In de tweede helft van de twintigste eeuw heeft men een paar zeer uitgebreide statistische onderzoeken gedaan met als basis niet zozeer de toekomst maar de persoonlijkheidskenmerken en de beroepen van zeer grote aantallen mensen. Michel Gauquelin Heel veel aandacht kreeg Michel Gauquelin met 'Méthodes pour étudier la répartition des astres dans le mouvement diurne' (1957) en 'Les Hommes et les Astres' (1960), waarin hij verbanden aantoonde tussen de stand van planeten en iemands karakter of beroep. Hij bewees de correlatie tussen Mars en atleten, tussen Jupiter en acteurs, tussen Sagittarius en geleerden. 'Het Mars-effect', zoals men dit verschijnsel wel noemt, werd door Gauquelin al in 1951 aangeduid. Hoewel heftige polemieken volgden, kan men niet wegredeneren dat er hier een duidelijke en onmiskenbare correlatie bestaat. Bevestiging van de resultaten kwam van onder meer Andr‚ Barbault, Ken Irving en Suitbert Ertel, hoogleraar aan de universiteit van Göttingen.
Onderzoek van Jeff Mayo en David Nias (1978, 1982) stelde verband vast tussen een extravert karakter en sterrenbeelden zoals Sagittarius. Ook de bekende psycholoog Hans Eysenck toonde statistische verbanden aan. De industrieel Fritz Gunter Sachs verzamelde een team van wiskundigen en andere wetenschappers die de gegevens van bijna een miljoen mensen analyseerden. Hij wees in 'The astrology file' (1997) op een correlatie tussen de tekenen van de zodiak en het beroep dat iemand uitoefent. Sommige vakken werden meer gekozen door mensen met bepaalde sterrenbeelden.


Verklaring
Correlaties zijn nog niet hetzelfde als een oorzakelijk verband. We moeten in deze materie dan ook heel voorzichtig zijn. Men kan iets pas als waar aannemen als er niet alleen een bewezen correlatie bestaat maar als we ook inzicht hebben in de aard van het verband.
Het is heel goed mogelijk dat de positie van nabijgelegen hemellichamen, met name van planeten, ten opzichte van de aarde invloed heeft op de ontwikkeling van de mens bij de geboorte. De zogenaamde sterrenbeelden die door precessie opschuiven blijken dan onmiddellijk minder belangrijk; het gaat om de plaats van een planeet aan de hemel. Het is aannemelijk dat men hiermee uitspraken over iemands persoonlijkheid kan doen. Maar hoe kan men die invloed verklaren?
planeten Hemellichamen oefenen zwaartekracht uit op de aarde. De aantrekkingskracht van de maan is de oorzaak van eb en vloed en dat is een zeer krachtige invloed. Zouden de veel grotere planeten dan niet evenzeer invloed uitoefenen? Donald Bradley toonde in 1957 ook aan dat er verband was tussen de positie van de planeet Jupiter en zeer zware regenval.
En geldt de invloed niet net zo goed voor de mens, die voor 70 % uit water bestaat? Dat is heel waarschijnlijk, want de fasen van de maan corresponderen op een vergelijkbare manier met veranderingen in het lichaam zoals de menstruatiecyclus van de vrouw. Het is daarom aannemelijk dat de positie van de planeten tijdens de geboorte bijdraagt tot de vorming van de persoonlijkheid, al zullen hierbij ook andere factoren een rol spelen. Pas bij statistisch onderzoek van nog grotere aantallen geboortedata komen de verbanden naar voren. Verder onderzoek is daarom noodzakelijk.
Het is duidelijk dat het aantal wetenschappelijk vastgestelde planeten grote invloed heeft op het karakter en het beroep van de betrokken mensen. Op 24 augustus 2006 besloot de IAU (International Astronomical Union) dat Pluto geen planeet is maar slechts het grootste object in de Kuipergordel die uit asteroïden bestaat. De gevolgen hiervan voor de aardbewoners zijn verstrekkend, maar wetenschap is nu eenmaal wetenschap.


Tot slot
Een andere kwestie moet ook worden onderzocht. Het lijkt vrij willekeurig dat juist het moment van de geboorte bepalend zou zijn voor iemands persoonlijkheid en loopbaan. Men zou verwachten dat de mens al vanaf de conceptie invloeden ondergaat van de planeten, die zijn ontwikkeling langzaam in een bepaalde richting sturen, maar die gedachte is kennelijk onjuist. Blijkbaar schermen de uterus en de buikwand een ongeboren kind afdoende af van planetaire invloeden. Wat de bijzondere eigenschappen van vlees en spieren zijn, wetten we nog niet; ook daar moet onderzoek naar gedaan worden.
dierenriem Misschien hebben we hier een mogelijkheid om iemands karakter en mogelijkheden kunstmatig te beëïnvloeden. Ik stel voor om experimenten uit te voeren om te onderzoeken of kinderen met opzet onder een gunstig 'gesternte' ter wereld gebracht kunnen worden. Als een kind onder een ongewenste constellatie op de wereld komt, kan men het beschermen met een barrière totdat de gewenste planeten hun plaats aan de hemel ingenomen hebben. Een gesloten wieg bekleed met bieflappen lijkt vooralsnog het beste middel om het tijdelijk af te schermen. Of dit inderdaad werkt, zullen nadere onderzoeken moeten uitwijzen.
Als men dus op basis van statistisch onderzoek een nieuwe astrologie ontwerpt, zal deze wetenschap een heel ander systeem zijn. Het gaat dan om aantoonbare correlaties en statistisch wetenschappelijk onderzoek. Niet de sterrenbeelden van de Babyloniërs vormen op deze manier het uitgangspunt maar de positie van planeten aan de hemel. Het gaat niet meer om het voorspellen van de toekomst maar om persoonlijkheidskenmerken. Alleen op deze manier kan men een zinvolle astrologie ontwikkelen.


---einde(12-05-2011)---

Terug naar de vorige index