Terug naar de vorige index
Zin en onzin van de astrologie
door dr. E.B. Strenda
Onder astrologie verstaan we de theorie dat er
verband bestaat tussen de stand van een aantal
hemellichamen en wat er allemaal gebeurt op aarde.
Astrologie zou de toekomst kunnen voorspellen.
Er zijn diverse argumenten om de beweringen van
astrologen niet te accepteren. Zo onderscheiden
zij twaalf tekenen van de dierenriem, maar je kunt
je moeilijk voorstellen dat een twaalfde deel van
de mensen op één dag ongeveer dezelfde dingen zou
meemaken. Het is ook niet logisch dat je aan de
stand van planeten gebeurtenissen in de toekomst
kunt voorspellen, want dan zouden astrologen veel
rijker en machtiger zijn dan alle andere mensen.
(Dezelfde redenering gaat overigens op voor
economen en beursanalisten.)
Anderzijds heeft de astrologie vaak treffend
nauwkeurige voorspellingen gedaan. De moord op
Kennedy is voorspeld en ook de ondergang van de
Titanic. De Amerikaanse overwinning in de Tweede
Wereldoorlog werd al in 1943 in de bladen
aangekondigd evenals in de jaren zestig het succes
van de maanlanding.
We moeten wel bedenken dat de theorie van de
astrologie is gebaseerd op duizenden jaren van
ervaringen en interpretatie. De oude Chaldeeërs en
de Assyriërs legden de grondslagen voor deze
ideeën, de Babyloniërs ontwierpen de dierenriem
met de twaalf tekenen en de Grieken maakten er een
wetenschap van, die eeuwenlang een onderdeel was
van de sterrenkunde. Ptolemeus schreef een
handboek over astrologie, de Tetrabiblos. Dat
betekent niet dat astrologen gelijk hebben, maar
wel dat we te maken hebben met een oud
verschijnsel dat enig onderzoek waard is.
De sterrenbeelden aan de hemel kloppen echter niet
meer met de tijd van het jaar die daaraan
gekoppeld is. Doordat de aardas in 25.800 jaar een
kleine cirkel beschrijft, de zogeheten precessie,
verschuiven de waargenomen sterrenbeelden
langzamerhand naar het westen. Dat betekent dat
Taurus en Scorpio en die andere groeperingen aan
de hemel inmiddels ongeveer 30 graden zijn
opgeschoven.
Op de datum van je verjaardag staat
er een ander sterrenbeeld centraal dan ze beweren;
het is het sterrenbeeld van tweeduizend jaar
geleden.
Het gat dat door de precessie was ontstaan, moest
worden opgevuld. Door nieuwe ontdekkingen in de
sterrenkunde was het mogelijk om hiervoor een
nieuw sterrenbeeld te gebruiken. Op de
Wereldconferentie (WC) van astrologen te Uppsala
viel de keuze op het teken 'Mandelbrot'
(Nederlands: Het Aardappelmannetje). Een
minderheid van vooral Belgische astrologen sprak
zich uit voor de configuratie Boulimia (in het
Nederlands De Zeug), maar dit voorstel heeft het
niet gehaald.
Ondanks dit ingrijpen werkte de astrologie niet
tot ieders tevredenheid. Voorspellingen kwamen
vaak niet uit. Wat men miste was een grootschalige
wetenschappelijke aanpak en een theorie waardoor
we konden begrijpen waarom een groot aantal
uitspraken van de astrologie toch wel klopte.
Onderzoek
In de tweede helft van de twintigste eeuw heeft
men een paar zeer uitgebreide statistische
onderzoeken gedaan met als basis niet zozeer de
toekomst maar de persoonlijkheidskenmerken en de
beroepen van zeer grote aantallen mensen.
Heel veel aandacht kreeg Michel Gauquelin met
'Méthodes pour étudier la répartition des astres
dans le mouvement diurne' (1957) en 'Les Hommes et
les Astres' (1960), waarin hij verbanden aantoonde
tussen de stand van planeten en iemands karakter
of beroep. Hij bewees de correlatie tussen Mars en
atleten, tussen Jupiter en acteurs, tussen
Sagittarius en geleerden. 'Het Mars-effect',
zoals men dit verschijnsel wel noemt, werd door
Gauquelin al in 1951 aangeduid. Hoewel heftige
polemieken volgden, kan men niet wegredeneren dat
er hier een duidelijke en onmiskenbare correlatie
bestaat. Bevestiging van de resultaten kwam van
onder meer Andr‚ Barbault, Ken Irving en Suitbert
Ertel, hoogleraar aan de universiteit van
Göttingen.
Onderzoek van Jeff Mayo en David Nias (1978, 1982)
stelde verband vast tussen een extravert karakter
en sterrenbeelden zoals Sagittarius. Ook de
bekende psycholoog Hans Eysenck toonde
statistische verbanden aan. De industrieel Fritz
Gunter Sachs verzamelde een team van wiskundigen
en andere wetenschappers die de gegevens van bijna
een miljoen mensen analyseerden. Hij wees in 'The
astrology file' (1997) op een correlatie tussen de
tekenen van de zodiak en het beroep dat iemand
uitoefent. Sommige vakken werden meer gekozen door
mensen met bepaalde sterrenbeelden.
Verklaring
Correlaties zijn nog niet hetzelfde als een
oorzakelijk verband. We moeten in deze materie dan
ook heel voorzichtig zijn. Men kan iets pas als
waar aannemen als er niet alleen een bewezen
correlatie bestaat maar als we ook inzicht hebben
in de aard van het verband.
Het is heel goed mogelijk dat de positie van
nabijgelegen hemellichamen, met name van planeten,
ten opzichte van de aarde invloed heeft op de
ontwikkeling van de mens bij de geboorte. De
zogenaamde sterrenbeelden die door precessie
opschuiven blijken dan onmiddellijk minder
belangrijk; het gaat om de plaats van een planeet
aan de hemel. Het is aannemelijk dat men hiermee
uitspraken over iemands persoonlijkheid kan doen.
Maar hoe kan men die invloed verklaren?
Hemellichamen oefenen zwaartekracht uit op de
aarde. De aantrekkingskracht van de maan is de
oorzaak van eb en vloed en dat is een zeer
krachtige invloed. Zouden de veel grotere planeten
dan niet evenzeer invloed uitoefenen? Donald
Bradley toonde in 1957 ook aan dat er verband was
tussen de positie van de planeet Jupiter en zeer
zware regenval.
En geldt de invloed niet net zo goed voor de mens,
die voor 70 % uit water bestaat? Dat is heel
waarschijnlijk, want de fasen van de maan
corresponderen op een vergelijkbare manier met
veranderingen in het lichaam zoals de
menstruatiecyclus van de vrouw. Het is daarom
aannemelijk dat de positie van de planeten tijdens
de geboorte bijdraagt tot de vorming van de
persoonlijkheid, al zullen hierbij ook andere
factoren een rol spelen. Pas bij statistisch
onderzoek van nog grotere aantallen geboortedata
komen de verbanden naar voren. Verder onderzoek is
daarom noodzakelijk.
Het is duidelijk dat het aantal wetenschappelijk
vastgestelde planeten grote invloed heeft op het
karakter en het beroep van de betrokken mensen. Op
24 augustus 2006 besloot de IAU (International
Astronomical Union) dat Pluto geen planeet is maar
slechts het grootste object in de Kuipergordel die
uit asteroïden bestaat. De gevolgen hiervan voor
de aardbewoners zijn verstrekkend, maar wetenschap
is nu eenmaal wetenschap.
Tot slot
Een andere kwestie moet ook worden onderzocht. Het
lijkt vrij willekeurig dat juist het moment van de
geboorte bepalend zou zijn voor iemands
persoonlijkheid en loopbaan. Men zou verwachten
dat de mens al vanaf de conceptie invloeden
ondergaat van de planeten, die zijn ontwikkeling
langzaam in een bepaalde richting sturen, maar die
gedachte is kennelijk onjuist. Blijkbaar schermen
de uterus en de buikwand een ongeboren kind
afdoende af van planetaire invloeden. Wat de
bijzondere eigenschappen van vlees en spieren
zijn, wetten we nog niet; ook daar moet onderzoek
naar gedaan worden.
Misschien hebben we hier een mogelijkheid om
iemands karakter en mogelijkheden kunstmatig te
beëïnvloeden. Ik stel voor om experimenten uit te
voeren om te onderzoeken of kinderen met opzet
onder een gunstig 'gesternte' ter wereld gebracht
kunnen worden. Als een kind onder een ongewenste
constellatie op de wereld komt, kan men het
beschermen met een barrière totdat de gewenste
planeten hun plaats aan de hemel ingenomen hebben.
Een gesloten wieg bekleed met bieflappen lijkt
vooralsnog het beste middel om het tijdelijk af te
schermen. Of dit inderdaad werkt, zullen nadere
onderzoeken moeten uitwijzen.
Als men dus op basis van statistisch onderzoek een
nieuwe astrologie ontwerpt, zal deze wetenschap
een heel ander systeem zijn. Het gaat dan om
aantoonbare correlaties en statistisch
wetenschappelijk onderzoek. Niet de sterrenbeelden
van de Babyloniërs vormen op deze manier het
uitgangspunt maar de positie van planeten aan de
hemel. Het gaat niet meer om het voorspellen van
de toekomst maar om persoonlijkheidskenmerken.
Alleen op deze manier kan men een zinvolle
astrologie ontwikkelen.
---einde(12-05-2011)---
Terug naar de vorige index
|